Met een pakket van aanvullende klimaatmaatregelen gaan bijna alle Nederlanders er financieel op vooruit, vooral de mensen die worstelen met hun bestaanszekerheid. Bovendien worden daarmee de klimaatdoelen voor huishoudens gehaald, zonder dat het kabinet extra geld hoeft vrij te maken. Dat blijkt uit een analyse met het Beleid Transitie Model van onderzoeksbureau Kalavasta.
Het Beleid Transitie Model (BTM) berekent het effect van klimaatbeleid op de uitstoot en uitgaven van huishoudens en op de inkomsten van de overheid. Het rekenmodel laat zien dat als je een hoger energieverbruik meer belast en een lager verbruik minder, bijna iedereen meer geld overhoudt. Alleen een relatief kleine groep met vooral hogere inkomens gaat meer betalen, simpelweg omdat zij over het algemeen het meest verbruiken.
Huishoudens met lagere inkomens profiteren het meeste van de aanvullende maatregelen, zij gaan er per jaar € 100 op vooruit ten opzichte van het huidige voorgenomen beleid. Maar ook mensen met midden- en hoge middeninkomens gaan erop vooruit (€ 30 tot € 90 per jaar). De lasten worden dus vooral gedragen door de hogere inkomens. De 10% met de hoogste inkomens levert jaarlijks gemiddeld € 210 in om de lasten van de verminderde uitstoot te dragen. Het Nibud en Milieudefensie waren betrokken bij de samenstelling van het beleidspakket dat door Kalavasta werd gebruikt voor de doorrekening.
De doorgerekende beleidsmaatregelen, zoals een progressieve energiebelasting, betere isolatie van huurwoningen en extra geld voor warmtepompen, helpen mensen financieel. Maar ze zorgen ook voor een forse afname van de uitstoot. Het gaat om een vermindering van 4,6 megaton CO2 aan directe emissies ten opzichte van het huidige beleid. De grootste winst wordt geboekt met maatregelen voor woningen (3,4 megaton), de overige reductie zit in mobiliteit.
Met het terugdringen van de uitstoot zou het kabinet een grote stap zetten om een belangrijk deel van de klimaatdoelen voor 2030 te halen. Woningen zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van de uitstoot in de gebouwde omgeving en personenmobiliteit voor ongeveer de helft van de emissies in de sector mobiliteit. Daarmee worden de klimaatdoelen voor deze sectoren gehaald voor het deel waar huishoudens direct invloed op hebben.
Over het algemeen stoten huishoudens met een laag inkomen relatief weinig CO2 uit. De energiecrisis heeft echter duidelijk gemaakt dat er een groep is met een laag inkomen die ‘vastzit’ in een slecht geïsoleerde woning en geen handelingsperspectief heeft om van gas af te stappen. Zij stoten tegen wil en dank meer uit dan anderen uit dezelfde inkomensgroep.
Om te voorkomen dat bij stijgende energieprijzen steeds weer een noodfonds moet worden opgericht voor deze huishoudens, is voor hen een structurele oplossing nodig. Een oplossing die de situatie ook voor deze groep eerlijker maakt: investeren in de verbetering van hun woningen. Dat kan door (deels) publiek gefinancierde isolatieprogramma’s. Dit maatregelenpakket levert de financiële ruimte om dat te realiseren.